Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο

(ΔΠΔ). Το πρώτο ανεξάρτητο και διαρκές διεθνές ποινικό δικαστήριο που ιδρύθηκε στις 17 Ιουλίου 1998 υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με την υιοθέτηση του καταστατικού του από τη Διπλωματική Διάσκεψη της Ρώμης. Το ΔΠΔ έχει ως αρμοδιότητα την εκδίκαση εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, εγκλημάτων γενοκτονίας και εγκλημάτων πολέμου. Σύμφωνα με το καταστατικό του, λειτουργεί συμπληρωματικά προς τα υφιστάμενα εθνικά συστήματα απονομής δικαιοσύνης και επιλαμβάνεται μιας υπόθεσης μόνο αν τα εθνικά δικαστήρια είναι απρόθυμα ή αδυνατούν να τη διερευνήσουν και να την εκδικάσουν. Το ΔΠΔ συμβάλλει επίσης στην προστασία των δικαιωμάτων όσων συχνά είχαν περιορισμένη δυνατότητα προσφυγής στη δικαιοσύνη, όπως οι γυναίκες και τα παιδιά. Η ίδρυση του ΔΠΔ αποτελεί σημαντική εξέλιξη, καθώς αφορά την κατάρτιση, την οργάνωση και τη λειτουργία ενός διεθνούς θεσμού για την απονομή της ποινικής δικαιοσύνης, με αντικείμενο βαρύτατα εγκλήματα τα οποία τελούνται σε βάρος των διεθνώς αναγνωρισμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εξέλιξη αυτή έχει και ιδιαίτερη συμβολική σημασία για την ανθρωπότητα, καθώς σφράγισε το τέλος του πλέον αιματηρού αιώνα της ιστορίας, που σημαδεύτηκε από θηριωδίες και φρικαλεότητες. Με τη συμπλήρωση 60 κρατών που επικύρωσαν τη σύσταση του ΔΠΔ (ο ελάχιστος αριθμός που ορίστηκε ως προϋπόθεση για τη λειτουργία του), το καταστατικό της Ρώμης τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2002, ορίζοντας ως χρόνο πλήρους λειτουργίας του ΔΠΔ τα μέσα του 2003. Σημαντικό ρόλο κατά τη διαδικασία της ίδρυσής του διαδραμάτισε ο συνασπισμός για το ΔΠΔ, ένα δίκτυο που ιδρύθηκε το 1995 και περιλαμβάνει περισσότερες από 1.000 οργανώσεις πολιτών. Ένας μικρός αριθμός κρατών αντιτάχθηκε στην ίδρυσή του, μεταξύ των οποίων η Κίνα, το Ισραήλ, το Ιράκ και οι ΗΠΑ. Μάλιστα, η αμερικανική Γερουσία ψήφισε νόμο ο οποίος επιτρέπει στον πρόεδρο των ΗΠΑ να δρα και να χρησιμοποιεί όλα τα αναγκαία μέτρα σε περίπτωση κατά την οποία Αμερικανός πολίτης προσαχθεί ενώπιον του ΔΠΔ. Το ΔΠΔ δεν πρέπει να συγχέεται με το προσωρινό Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία, που συστάθηκε το 1993 και έγινε γνωστό από τη δίκη του πρώην προέδρου της χώρας, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Σύμφωνα με το καταστατικό του, η δικαιοδοσία του δικαστηρίου αυτού εκτείνεται στην παραβίαση των κανόνων του πολέμου, στα εγκλήματα της γενοκτονίας, στα εγκλήματα κατά της ειρήνης και κατά της ανθρωπότητας. Η σύσταση και λειτουργία του δικαστηρίου αυτού προκάλεσε μία ευρύτατη διεθνή συζήτηση σχετικά με το ενδεχόμενο να οδηγεί στη χάραξη ενός δρόμου επιλεκτικής τιμωρίας ή εκδίκησης, ενώ ασυμβίβαστη κρίθηκε η υποστήριξή του από πολλά κράτη τα οποία αντιτέθηκαν στην ίδρυση του ΔΠΔ. Ανάλογες προσπάθειες για την απονομή διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης από ad hoc δικαστήρια προσωρινού χαρακτήρα αποτέλεσαν η λειτουργία των Διεθνών Στρατιωτικών Δικαστηρίων της Νυρεμβέργης και του Τόκιο μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τη Ρουάντα το 1994. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο στεγάστηκε τον Ιούλιο του 2002 σε αυτό το κτίριο της Χάγης στην Ολλανδία, μέχρι πρότινος έδρα της ολλανδικής «Telecom KPN» (φωτ. ΑΠΕ).